- Алтынньы ый кыстык бастакы ыйа. Хомпоруун Хотой Айыы ыйа. Алтынньы ыйы — муус устар ый батыһар.
Алтынньы ыйга өбүгэлэрбит туох билгэлээхтэр этэй:
Хаар алтынньы ортотугар түстэҕинэ, ууллубат дииллэр эбит.Куобах маҥхайар, тииҥ көһөр диэн этэр буолаллара үһү. Маны сэргэ, хатыҥ сэбирдэҕэ ыраастык түстэҕинэ, чэпчэки сыл буолуоҕа, оттон ыһыллан-тоҕуллан түстэҕинэ тымныы кыһыҥҥа диэн билгэлииллэр эбит. Алтынньыга ый туолбут буоллаҕына, кураанах сайын буолар. Өскөтүн алтынньы ыйга өлгөмнүк хаардаатаҕына, саас ходуһаҕа хаар ууллара бытаарыа диэн саха халандаардарыгар бэлиэтэммит.
Күн-дьыл туругун кэтээн көрөргө суолталаах күннэр:
1 — туруйа соҕуруу көттөҕүнэ, алтынньы 14-гэр диэри тымныы түһэр, оттон ити күн көппөтөҕүнэ, сэтинньи 2-гэр диэри тымныы түһүө суоҕа.
3 — тыал хотуттан үрдэҕинэ, сотору бытархан тымныы түһэр, соҕурууттан — ичигэскэ, арҕааттан — сөҥүүгэ, илинтэн — ыраас күҥҥэ-дьылга.
5 — хатыҥ сэбирдэҕэ түспэтэҕинэ, хаар хойут түһэр.
7 — күн ат хаамыытынан кылгыыр.
8 — хаар түстэҕинэ, сэтинньи 21-гэр өрүһү таһаҕастаах атынан туорууллара. Хаппыыста тууһууллар.
14 — Бокуруоп. Хотуттан тыалырдаҕына, кыһына тымныы, арҕааттан тыалырдаҕына — ичигэс.
18 — муус аннынан муҥхалааһын саҕаланар. Күөл тааҥныыр.
25 — чаҕылхай сулустар таҕыстахтарына тымныы түһэр, өлбөөркөй — силлиэҕэ, күүскэ дьиримниир — хаарга.
27 — бадараан тоҥор да, оттоох маар мууһа массыынаны уйбат.
30 — сыарҕанан сырыы саҕаланар, от-мас тиэллэр. Ый ортотугар тыалырдаҕына, көтөҕө түһэр. Халыҥ хаар түстэҕинэ, сылгыга үчүгэй кыһын.
2007, 2009, 2015 сыллардааҕы «Саха ыалын халандаарыттан» ылылынна.
Тускул алтынньы ыйы хайдах билгэлээтэ?
БҮЛҮҮ БӨЛӨХ УЛУУСТАРГА:
Бүлүү эҥэр атын улуустарга холоотоххо алтынньы ый улахан сөҥүүлээх буолсу,бастакы декада көннөрү сөҥүүлээх буолсу, иккис үһүс декадаларга балай да хаардаах буолсу, алтынньы ый улахан тымныыта суох буолсу. Бу ый I Декадата күнүс +7С+4С кыраадыс сылаас, түүн -4С-1С тымныы. II Декада балай да сөҥүүлээх буолсу, халлаан улаханнык тымныйбакка идэһэ өлүүтүгэр уустуктаах буолсу, улахан тымныы суох, көннөрү тымныы буолсу, күнүһүн -5С-2С кыраадыс тымныы, түүнүн -8С-3С кыраадыс тымныы. III Декадаҕа ый бүтүүтэ хаардаах буолсу, күнүһүн -7С-5С кыраадыс тымныы, түүн -10С-8С кыраадыс тымныы.
Хаартыска: Күннэй Алексеева.