Л.Е Лукина аатынан Эбии үөрэхтээһин киинин 50 сыллаах историятыттан кылгастык
1974 с. норуот депутаттарын бэс ыйынааҕы 7-с сиэссийэлэригэр Горнай оройуонугар Пионердар дьиэлэрин арыйыы туһунан уураах тахсыбыта.
1976 с. муус устар ыйга оҕолор дьоҕурдарын, сатабылларын сайыннарар аналлаах Пионердар дьиэлэрэ арыллыбыта.
1976 с. орто оскуола иһинэн үлэлээбит «Кэрэчээн» ырыа уонна үҥкүү ансаамбыла Пионердар дьиэлэригэр үлэтин салҕаабыта.
1979 с. «Кэрэчээн» иһинэн вокальнай-инструментальнай ансаамбыл тэриллибитэ.
1992 с. Эдэр туристар станциялара тэриллэн, үлэтин саҕалаабыта.
1993 с. оройуон оскуолаларыгар филиаллар арыллыбыттара. Мытаахха «Школьник» кулууп арыллыбыта, «Оһуор» үҥкүү ансаамбыла тэриллибитэ.
1994 с. «Кэрэ» муода студията, «Аргыс» оҕо телерадиостудията арыллыбыттара.
1995 с. оҕолор уопсастыбаннай тэрилтэлэрин сойууһа уонна «Үнүгэс» пресс-киин тэриллибитэ.
1998 с. «Эко» экологическай кулууп үлэтин саҕалаабыта.
2001 с. Эдэр техниктэр станциялара арыллыбыта.
2002 с. «Көмүс далаһа» эстраднай ырыа студията тэриллибитэ.
2006 с. «Торнадо» илиҥҥи бойобуой искусстволар спортивнай кулууптара арыллыбыта.
2010 с. «Хоһуун» байыаннай спортивнай кулууп тэриллибитэ.
2018 с. – эбии үөрэхтээһин киинигэр Людмила Егоровна Лукина аата иҥэриллибитэ.
2021 с. «Стартап» бизнес инкубатор үлэтин саҕалаабыта.
2023 с. Анастасия Ивановна Семенова аата «Кэрэчээн» үҥкүү ансаамбылыгар иҥэриллибитэ.
Киин салайааччылара
Василий Павлович Михайлов (1976с.), Анастасия Ивановна Семенова (1976-1979сс.), Людмила Егоровна Лукина (1979-1980сс., 1991с., 1993-2005сс.), Антонина Николаевна Михайлова (1980-1984сс.), Ульяна Петровна Черкашина (1984с.), Февронья Ивановна Алексеева (1984-1990сс.), Мотрёна Николаевна Макарова (1991-1992сс.), Ирина Давыдовна Иванова (1992-1993сс.), Анастасия Семёновна Сидорова (2005-2014сс.), Александра Михайловна Колесова (2014-2022сс.), Коврова Ирина Куприяновна (2022 сылтан).
«Оҕо дьоҕурун, талаанын сайыннарар аналлаах» кинигэ сүрэхтэннэ
Ахсынньы 6 күнүгэр, оҕону үтүөҕэ-кэрэҕэ угуйар, айылҕаттан бэриллибит талаанын, сатабылын, дьоҕурун сайыннарар Людмила Егоровна Лукина аатынан эбии үөрэхтээһин киинин 50 сыллаах үбүлүөйүн көрсө «Оҕо дьоҕурун, талаанын сайыннарар аналлаах» кинигэ сүрэхтэниитэ буолла.
Кинигэҕэ Пионер дьиэтиттэн саҕалаан, кэм-кэрдии уларыйыыларын кытары тэҥҥэ сайдан кэлбит тэрилтэ 50 сыллаах историята, үлэлээн ааспыт салайааччылар, уһуйааччылар, үөрэнээччилэр үлэлэрэ-хамнастара, ситиһиилэрэ сырдатыллар.
Кинигэни ытыктыыр методиспыт, РФ уопсай үөрэхтээһинин Бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Александра Михайловна Колесова ахтыы матырыйааллары, хаһыат суруйууларын түмэн, хомуйан, суруйан таһаарда.
Матырыйааллары, хаартыскалары таҥыыга, сааһылааһыҥҥа Сардана Герасимовна Шеломова, кииммит педагога Дария Семеновна Дьяконова үлэлээтилэр. Кинигэни С.И. Тарасов аатынан Өрт орто оскуолатын төрөөбүт тылын уонна литэрэтиирэтин учуутала Туйара Александровна Тарасова эрэдээксийэлээтэ. Киин историятын суруйарга, өр сылларга кииммитигэр дириэктэри иитэр үөрэтэр үлэҕэ солбуйааччынан, методиһынан үлэлээбит Ольга Георгиевна Михайлова күүс-көмө буолла.
Кинигэ сүрэхтэниитигэр ыраахтан-чугастан, араас сылларга Пионердар дьиэлэригэр, эбии үөрэхтээһин киинигэр үлэлээбит салайааччылар, уһуйааччылар, иитиллээччилэр кэлэн кыттыыны ыллылар.
Бу үтүөкэн кинигэ күн сирин көрөрүгэр үлэлэспит дьоммутугар, кинигэни бэчээттэтэн таһаарарга күүс-көмө буолбут М.К. Аммосов аатынан ХИФУ экономика уонна инфраструктура салаатын проректорыгар Герасим Николаевич Павловка махталбытын тириэрдэбит.
Флоренция Заровняева,
дириэктэри иитэр-үөрэтэр үлэҕэ солбуйааччы.
Үйэ аҥаардаах үбүлүөйбүтүн ситиһиилэрдээх көрсөбүт
Ахсынньы 6 күнүгэр Людмила Егоровна Лукина аатынан эбии үөрэхтээһин киинэ 50 сыллаах үбүлүөйүн үөрүүлээх быһыыга-майгыга бэлиэтээтэ.
Биһиги кииммит үлэтин-хамнаһын сүрүн сыалынан-соругунан оҕолор дьоҕурдарын, сатабылларын, айылҕаттан бэриллибит талааннарын сайыннарыы, эргиччи сайдыылаах, билиилээх-көрүүлээх буолалларыгар, идэни булуналларыгар үлэлэһии буолар.
2023 с. улууспут баһылыга Никита Андреев өйөбүлүнэн, тупсаҕай көстүүлээх, аныгы ирдэбилгэ эппиэттиир дьиэлэнэммит, үлэлии, айа-тута, кэнчээри ыччаттарбытын иитэ-үөрэтэ сылдьабыт.
Л.Е. Лукина аатынан эбии үөрэхтээһин киинигэр быйылгы үөрэх дьылыгар 26 педагогическай үлэһит үлэлиир, олортон 54 % педагог муҥутуур үрдүк, 31 % педагог үрдүк категориялаахтар. Эбии үөрэхтээһин техническэй, художественнай, социальнай-гуманитарнай, естественнай-научнай уонна туристскай-краеведческай хайысхаларынан, 30 үөрэх бырагыраамаларынан, 864 оҕону хабан дьарыктыыбыт. Кииммит Атамай, Маҕарас, Кировскай, Кэптин орто оскуолаларыгар 4 филиаллаах.
Кииҥҥэ оҕолору эбии үөрэхтээһин сылы эргиччи ыытыллар. Сайыҥҥы каникул кэмигэр кылгас болдьохтоох куруһуоктар үлэлииллэр. «Кэрэчээн» лааҕырга сыл аайы икки сменанан 50 оҕо сайыҥҥы сынньалаҥын туһалаахтык атаарар.
2017 с. биһиги кииммит Горнай улууһугар эбии үөрэхтээһиҥҥэ муниципальнай тирэх киин буолар. Оскуолалар икки ардыларыгар 2000-ча кэриҥэ оҕо кыттыылаах «Горнай кэскиллэрэ» элбэх хайысхалаах бэстибээли ыытар, ону тэҥэ оскуолалар бизнес-инкубатордарын үлэлэрин, «Эдэр профессионаллар» чемпионат муниципальнай таһымын ыытыыны сүрүннүүр.
Быйылгы үөрэх дьылыгар сонун бырайыактарынан, «Сайдыы суола» уопсастыбаннай тэрилтэни кытта «Кэлэр кэм сатабыллара» инженернэй уонна IT- сатабылларга ыытыллыбыт чемпионат, Оҕо саас сылыгар анаммыт «Кустук өҥнөөх оҕо саас» күрэс, Дьиэ кэргэн сылыгар анаммыт «Биһик» аудио кэпсээн, остуоруйа хомуурунньугун таһаарыы буоллулар. Чемпионат сэттэ компетенциянан 216 оҕону хабан ыытылынна, ол түмүгэр 10 оҕо кыайыылаах тахсан, Россия Президенин фондатын өйөбүлүнэн Санкт-Петербург куоракка дуоһуйа күүлэйдээн кэллэ. «Кустук өҥнөөх оҕо саас» күрэс бэйэтин тула 300 оҕону түмэн түөрт хайысханан ыытылынна. «Биһик» аудио кэпсээн, остуоруйа хомуурунньугар 12 айымньы киирдэ. Айымньылары улууспут, нэһилиэкпит салайааччылара, тэрилтэ салайааччылара, үлэһиттэрэ, кинилэр дьиэ кэргэннэрэ аахтылар.
Үлэбит сүрүн көрдөрүүтэ – оҕолорбут ситиһиилэрэ. Иитиллээччилэр сыл устата улуустааҕы, өрөспүүбүлүкэтээҕи, Бүтүн Россиятааҕы, норуоттар икки ардыларынааҕы таһымнаах күрэстэргэ, научнай-практическай конференцияларга, быыстапкаларга, ааҕыыларга, бэстибээллэргэ көхтөөхтүк, ситиһиилээхтик кытыннылар. 20 оҕо «Инникигэ хардыы», «ЮНИКС – Эдэр чинчийээччилэр» уо.д.а. өрөспүүбүлүкэтээҕи научнай-практическай конференциялар, 62 оҕо Арассыыйа таһымнаах «Юность. Наука. Культура – Север», «Первые шаги в науку», «Леонардо», Лобачевскай аатынан уо.д.а. конференциялар, 84 оҕо өрөспүүбүлүкэ таһымнаах «Эдэр профессионаллар» күрэс, декоративнай-прикладной быыстапкалар, куоҥкурустар уо.д.а. кыайыылаахтарынан буоллулар.
Наукаҕа ситиһиилэринэн 4 оҕо Саха өрөспүүбүлүкэтин Аччыгый академиятын чилиэннэринэн уонна 9 оҕо чилиэн-корреспонденнарынан талыллан, сыл устата стипендия ылары ситистилэр.
50 сыллаах үбүлүөйбүтүн көрсө «10 бастыҥ иитиллээччи» диэн сыл ахсын бэриллэр анал бэлиэ олохтоотубут. Быйыл «10 бастыҥ иитиллээччи» бэлиэни Ярослав Степанов («Старт в науку» куруһуок), Дархан Константинов («Биотехнологии» куруһуок), Айтал Жирков («ЛазерАрт» куруһуок), Сильвия Стручкова («Архиректура уонна дизайн» куруһуок), Жанна Кириллина («АйМедиа» куруһуок), Евгения Андреева («Бизнес погружение» куруһуок), Максим Софронеев («Этигэн тыл» куруһуок), Анджелина Заровняева («Юный модельер» куруһуок), Ярослав Гаврильев («Кэрэчээн» үҥкүү ансаамбыл) уонна Снежана Румянцева («АйТик» куруһуок) иитиллээччилэрэ ыллылар.
Ону тэҥэ, Людмила Егоровна Лукина үөрэппит үөрэнээччилэрэ олохтообут бириэмийэлэрин бастыҥ көрдөрүүлээх «Юный модельер» куруһуок иитиллээччилэрэ Александра Эверстова, Анджела Иванова ыллылар. Анастасия Ивановна Алексеева төрөппүт оҕолоро олохтообут бириэмийэлэрин «Кэрэчээн» ансаамбыл икки бастыҥ иитиллээччилэрэ Александр Сидоров уонна Альберт Тарасов туттулар.
Оҕолору кытта күннэтэ үлэлэһэр, ситиһиилэргэ сирдиир үрдүк көрдөрүүлээх уһуйааччыларбытын тэрилтэбит өрөгөйдөөх үбүлүөйүнэн өссө төгүл эҕэрдэлиибин, чэгиэн доруобуйаны, дьолу-соргуну, ситиһиилэри баҕарабын уонна таһаарыылаах, айымньылаах үлэҕитигэр махтанабын.
Ирина Коврова,
Л.Е.Лукина аатынан
эбии үөрэхтээһин киинин дириэктэрэ.