Бу күннэргэ “Үлэ күүһүн” социальнай ситимигэр 20 cыл анараа өттүгэр 2004 с “Мистер Горный” куоҥкуруска кыттыбыт уолаттар хаартыскалара тахсан, ааҕааччыларбыт сэҥээриилэрин ылла. Бу кэмнэргэ дьон олус актыыбынайдарын, көхтөөхтөрүн сөҕөҕүн. Оччотооҕу эдэркээн уолаттар туох идэни, үлэни баһылаабыттарын, олохторун хайдах оҥостубуттарын билистибит.
Дьэ, ол курдук “Мистер Горный-2004” куоҥкурус муҥутуур кыайыылааҕынан Атамай нэһилиэгин актыыбынай ыччата Геннадий Мыреев буолбута. Кини санаатын маннык үллэстэр:
– Мин ити сылларга СГУ-ну саҥа бүтэрэн дойдубар, Атамай орто оскуолатыгар математика уонна информатика учууталынан үлэлии сылдьар кэмим этэ. Олохтоох кулууп дириэктэрэ Григорий Иванов “Кытаат маннык күрэх баар кытын, нэһилиэгиҥ чиэһин көмүскээ, бэйэҕин холонон көр”, – диэбитигэр, тутатына сөбүлэспитим. Бу куоҥкуруска кыттарбар кэргэним Зинаида Мыреева сүүрэн-көтөн көмөлөспүтэ. Биһиги дьиэ кэргэҥҥэ умнуллубат куоҥкурус буолар. Куоҥкуруска кыттыбыт уолаттар бары олус бэлэмнээхтэрэ.
Ордук Одуну нэһилиэгин ыччата Вячеслав Никаноровы өйдөөн хаалбыппын, эргиччи талааннаах уол оҕото этэ. Түмүккэ “Мистер Горный 2004” үрдүк ааты ылары ситиспитим. Маннык улахан куоҥкурустарга кыттыы бэйэ тус кыаҕын, билиитин күүһүрдэр дии саныыбын. Мин кэргэннээхпин, үс оҕолоохпун. Дьокуускайга олоробут, “Стройплощадка” ХЭТ дириэктэринэн үлэлиибин. Дьиэ кэргэнинэн спордунан сөбүлээн дьарыктанабыт. Сахабыт сириттэн саҕалаан, дойду араас куораттарыгар сылдьарбытын сөбүлүүбүт, чөл олоҕу өрө тутабыт.
Бу куоҥкуруска улууспут бары нэһилиэктэриттэн кыттыыны ылбыттар. Кировскай нэһилиэгин чаҕылхай ыччата Николай Леонтьев бу курдук кэпсиир:
– Ити сылларга сулууспаттан кэлбит кэмим этэ. Дойдубун, дьоммун-сэргэбин ахтыбыт санааттан, туох баар ыытыллар тэрээһиннэргэ, күрэхтэргэ баҕа өттүбүнэн кыттарым. Ити күрэс олус тэрээһиннээхтик ыытыллыбыта. Кулууп иһэ толору көрөөччү этэ. Онтон ордук долгуйбутум уонна олус эппиэтинэстээх күрэскэ кытта сылдьарбыттан киэн туттубутум. Кыттыбыт уолаттар бары анал номинацияҕа тиксибиппит. Номнуо 20 сыл ааһа охсубут эбит дии, күн дьыл ааһара түргэнин.
Мин билигин дойдубар дьиэ-уот коммунальнай тэрилтэтигэр оператордыыбын. Кэргэннээхпин, үс оҕолоохпун, толору дьоллоох киһибин дэнэбин. Тыа ыалын сиэринэн сүөһү-ас ииттэн олоробут. Иллэҥ кэммитигэр айылҕаҕа сылдьарбытын ордоробут. Оҕолорбутун кыра эрдэхтэриттэн үлэ үөрүйэхтэригэр үөрэтэн-такайан кэллибит. Бэйэм ону тэҥэ тыа хаһаайыстыбатыгар улахан хоромньулаах бөрө кыылы сонордоон бултаһар дьарыктаахпын.
Бу күрэх биир талааннаах кыттааччытынан Одуну нэһилиэгиттэн Вячеслав Никаноров маннык сырдатар:
Ити куоҥкуруска кистээбэккэ эттэххэ, кыттыахпын наһаа баҕарбатаҕым, кыбыстар, толлор этим. Кулууппут дириэктэрэ Вера Федорова “Кытаат кытын дьарыктыам, көмөлөһүөм”, – диэн санаабын көтөхпүтэ. Хата ситиһиилээхтик кыттан, “Мистер талант” номинацияҕа тиксибитим. Дьэ, онтон эрэх-турах ылынан уонна идэм ирдэбилинэн даҕаны араас тэрээһиннэргэ кыттар, дьону көҕүлүүр буолбутум. Ол курдук нэһилиэкпитигэр КВН кулуубун тэрийэн кэккэ улахан ситиһиилэммиппит. Алта төгүл “ Мистер КВН ” аатын ылан турабын. Ону таһынан артыыс быһыытынан элбэх киинэҕэ оонньоотум, өссө да кыттар баҕа санаалаахпын.
2002 с култуура идэтин баһылаан, дойдубар нэһилиэгим сайдар олоҕор тус кылааппын киллэрсэн үлэлээбитим 22 сылыгар үктэннэ. СӨ култууратын, СӨ ыччат политикатын туйгуннара буолбутум. Ыал буолан үс оҕолонон, харыс да сири хамсаабакка, төрөөбүт-үөскээбит дойдубар ньир-бааччы олоробун. Дьиэ кэргэним, дьонум-сэргэм үөрүүлэриттэн, ситиһиилэриттэн кынаттанабын.
Улуус эдэр ыччатын түмэр, талааннарын-дьоҕурдарын сатабылларын киэҥ эйгэҕэ билиһиннэр, сырдатар улуустааҕы “Мистер Горный 2004” куоҥкуруска Солоҕон нэһилиэгиттэн икки уол кыттыыны ылбыт. Мэхээлэ Дьөгүөрэп аатынан Сынньалаҥ киинин дириэктэринэн айымньылаахтык үлэлии сылдьар, элбэх оҕолоох ыал аҕата, СӨ култууратын туйгуна Алексей Оконешников оччолорго 11 кылаас үөрэнээччитэ эбит.
Онтон Родион Павлов элбэх оҕолоох ыал аҕата, төрөөбүт нэһилиэгэр олохсуйан олорор, Солоҕоннооҕу врачебнай амбулаторияҕа суоппарынан үлэлиир. Айылҕаны кытта чугастык алтыһар, бултуур-алтыыр. 
Родион Павлов дьиэ кэргэнинээн
Бу курдук уолаттар үксүлэрэ төрөөбүт төрүт сирдэригэр олохторун бигэтик оҥостон олороллор. Иллээх-эйэлээх дьиэ кэргэн элбэх оҕолоох ыал аҕа баһылыктара буолаллар, тэтимнээх олох үөһүгэр сайдыыны, кэскили түстэһэллэр.
Нина Сутакова.