Сахалыы ааттаах үс игирэ кыргыттар

2001 сыл. Саҥа XXI үйэҕэ үүнэрбитин сайдарбытын түстээн, барыбыт үөрүүбүтүн үксэппит, күн сирин көрбүт үс игирэчээн кыргыттарбыт быйыл номнуо 24 саастарын туолаллар. Улууспут историятын сырдык кэрэһиттэрэ буолан, олохтоох “Үлэ күүһэ” хаһыакка уонна аан бастаан тахсар улууспут чулуу, үрдүк ситиһиилээх дьонун кэпсиир “Чыпчаал” халандаарыгар, бастыҥтан бастыҥнары үйэтитэр “Чыпчаал” кинигэҕэ киирбиттэрэ.

Киэҥ хабааннаах матырыйаалы өр сылларга “Үлэ күүһэ” хаһыакка редакторынан үлэлээбит Василий Алексеев сырдатан үйэтиппитэ. Элбэх оҕолоох Татариновтар дьиэ кэргэн бар дьонноругар үөрүүлэрин үллэстибит, махтаммыт сырдатыыларын астына ааҕаҕын.

“Үлэ күүһэ” хаһыат редакцията бу кырачаан үс игирэ кыргыттар билигин ханна баалларын, туох дьон буолбуттарын билсээри бастаан улахан эдьиийдэрин Күннэй Гоголеваны кытта кэпсэттибит.

– Биһиги бииргэ төрөөбүттэр ахсыабыт. Саамай кыра бырааппыт Т.Г Десяткин аатынан Дьокуускайдааҕы ювелирнай техникум устудьуона. Уонна бары үлэһит, үөрэхтээх дьоммут. Игирэ балтыларым төрүүллэригэр мин уон саастаах этим. Ийэм Александра Егоровна оччолорго бэйэтэ да соһуйбут этэ, узига икки оҕо баар диэн билэ сылдьыбыт. Онтон икки кыыс кэлбитин кэнниттэн, өссө биир баар диэн үөрдүбүттэр. Биһиги балтыларбытын көрөн наһаа үөрбүппүт уонна соһуйбуппут. Дьиэбитигэр биирдэ үс балтылана түстэхпит дии. Үс улахаттар биирдии оҕону үллэстэн көрсөрбүт, дьоммутугар күүс-көмө буолбуппут. Онон түргэн баҕайытык улаата охсубут курдук саныыбын.

Эдьиийдэрэ Күннэй эрдэ сэрэтэн кыргыттар сибээскэ олус улгумнук тахсан, сиһилии бэйэлэрин кытта ирэ-хоро кэпсэттибит.

Кэскилээнэ Татаринова идэтинэн ньиэби, гааһы уонна химическэй аналиһы оҥорон таһаарар лаборатория операторын лаборана:

– Балтыбынаан Күндүлээнэлиин промышленнай идэлэри баһылаабыппыт. Билигин мин кыра балтыбынаан Кэрэчээнэлиин Дьокуускайга Элбэх хайысхалаах “Мои документы” Кииҥҥэ килиеннэри кытта сулууспаҕа үлэлиибит. Оскуолаҕа сылдьар кэммитигэр бастаан үһүөммүтүн бутуйар этилэр. Дьиҥэр майгыбыт олох атын ээ, куоласпыт эмиэ. Оҕо сылдьан, куоласпытын майгыннатан саҥаран, дьээбэлэнэн көрөөччүбүт. Итинник арааһы толкуйдаан дьоммутун күллэрээччибит. Уон аҕыс сааспытыгар диэри иннэлээх сап курдук бииргэ сылдьар этибит. Билигин туһунан үлэлээх дьон буоллахпыт, тэйсэрбит элбээн иһэр. Ол эрэн олус ахтыһан, чаастатык көрсөбүт. Мин кэрэ эйгэҕэ арыый чугаспын, иллэҥ кэммэр синтезаторга оонньуурга холонобун.

Күндүлээнэ Сивцева, идэтинэн алмаас суортааччы:

– Мин үөрэхпин бүтэрээт 2021 сылтан Мииринэй куоракка Алроса хампаанньаҕа үлэбин саҕалаабытым. Билигин ыалбын, уон биир ыйдаах кыыстаахпыт, кэргэним Федосий Сивцев дойдутугар Уус Алдаҥҥа Чэриктэй нэһилиэгэр олоробут. Игирэ кыргыттартан ортолоро буолабын. Күн сирин биэстии мүнүүтэ арыттаах көрбүт эбиппит. Эдьиийим Кэскилээнэ сытыы хотуу, мин күлэ үөрэ-көтө сылдьар киһибин, онтон балтым Кэрэчээнэ намчы-нарын, сымнаҕас майгылаах.
Үһүөн майгыннаһар өрүппүт эйэҕэстэрбит, былааннаабыт сорукпутун толорон-ситэрэн иһэрбитин ордоробут уонна олус аһыныгаспыт. Ити биллэн туран төрөппүттэрбит иитиилэрэ диэн сыаналыыбыт. Оҕо сааспыт дьоллоох кэрэ күннэрэ дьиэбит тиэргэнигэр, Бэрдьигэстээххэ Маатта эбэбит кытылыгар аастахтара. Дойдубун олус ахтабын. Дьоммун, бииргэ төрөөбүттэрбин кытта быыс булан, көрсөн бардахпына, олус үөрэбин.

Кэрэчээнэ Татаринова, гостиница дьыалатын көрөр-истэр администратор уонна пекарь идэлээх:

– Мин 2023 сыл. Дьокуускайдаҕы технологическай техникуму бүтэрбитим, ол эрэн идэбинэн үлэлээбэппин. Эдьиийбинээн Кэскилээнэлиин Дьокуускайга Элбэх хайысхалаах “Мои документы” Кииҥҥэ килиеннэри кытта сулууспаҕа үлэлиибит. Эдьиийдэрим спорду интиэриэһиргиир уонна дьарыгырар этилэр. Мин айар эйгэҕэ чугас соҕуспун. Музыкальнай оскуолаҕа үҥкүүгэ уонна уруһуйга дьарыктаммытым. Айылҕаҕа сылдьарбын олус сөбүлүүбүн.

Игирэчээн кыргыттар саамай улахан эдьиийдэрэ Сардаана Аввакумова Бэрдьигэстээх нэһилиэгин мааны ыала, икки оҕолоохтор. Орто эдьиийдэрэ Сайаана Татаринова программист идэлээх уонна игирэчээннэр төрүүллэригэр биир эрэ саастаах убайдара Айсиэн Татаринов оҕо эрдэҕиттэн доруобуйатынан хааччахтаах, бииргэ төрөөбүттэригэр күүс-көмө буолар, сүрүн тутаах киһилэрэ.

Уонна бииргэ төрөөбүттэрин билиһиннэрбит, олус истиҥник кэпсэппит эдьиийдэрэ Күннэй Гоголева, Бэрдьигэстээх нэһилиэгин икки оҕолоох эдэр ыаллара буолаллар. Кэргэнинээн Михаил Гоголевтыын С.П.Данилов аатынан Бэрдьигэстээх орто оскуолатын тутаах үлэһиттэрэ. Иккиэн Бэрдьигэстээх народнай тыйаатырын талааннаах эдэр артыыстара буолаллар.

Бу курдук Иван Валерианович, Александра Егоровна оҕолорун дьоҥҥо-сэргэҕэ эйэҕэс-сайаҕас туохтан да толлон турбат буоларга уонна сахалыы тыыны иҥэрэн барыларын уу сахалыы ааттары иҥэрбиттэрэ да кэрэхсэнэ кэпсэнэр.

Эдэркээн ыччаттарбыт, кэскиллэрбит Сардаана, Күннэй, Сайаана, Айсиэн, Кэскилээнэ, Күндүлээнэ, Кэрэчээнэ уонна Эрхан сыаллаах-соруктаах былааннаргытын, баҕа санааларгытын олоххо киллэрэн, үүнэ-сайда туруҥ диэн алгыыбыт.

Нина Сутакова

Читайте дальше