Оҕо сайыҥҥы сынньалаҥын тэрийиигэ Семен Данилов аатынан орто оскуола сылын аайы үгүс оҕону хабан үлэлиир. Ол курдук, Сиинэ айылҕа пааркатын кэлэктиибин кытары бииргэ үлэлэһэн, үөрэнээччилэр комплекснай экспедициялара быйыл 24 сылын буолла.
Оскуола салалтата 2016 с. Гуманитарнай чинчийиигэ хотугу норуоттар кыһалҕаларын үөрэтэр институтун кытары бииргэ үлэлэһэргэ сөбүлэҥ түһэрсэн, тахсыылаах тэрээһиннэри ыытан кэллэ. Быйыл археология уонна култуура салаатын научнай сотрудниктара Иван Обутов уонна Владислав Данилов, СО РАН биологическай проблема уонна криолитозоннар институттарын научнай сотруднига Ньургуяна Михайлова оҕолору кытары тэҥҥэ сылдьан, элбэҕи көрдөрдүлэр, үөрэттилэр.
Кинилэр оҕолорго олус интэриэһинэй лекциялары, практическай дьарыктары ыыттылар. Орон Бэс сирин чинчийиитигэр дьэрэкээн оһуордаах туой иһит кырамталарын буллулар. Салгыы үөрэтээри, үйэлэрин быһаараары археология лабораториятыгар илдьэ бардылар. Сиинэ Эбэ хайатыгар экспедиция баран үлэлээтэ. Былыргы дьон тааска хаалларбыт суруктарын чинчийиигэ материал хомулунна.
Сиинэ үрэх кытылыттан былыргы мамонтовай фауна саҕанааҕы бизон уҥуохтарын булан, оҕолор арыйыылара өссө үксээтэ. Ньургуйаана Михайлова салайыытынан кутуйахтары үөрэттилэр. Бурозубка диэн сэдэх кутуйаҕы тутан чинчийдилэр. Анал методиканы тутуһан, кутуйахтар ыйааһыннарын, уһуннарын мээрэйдээтилэр. Бу олус интэриэһинэй үлэҕэ оҕолорбут кыттыһан, элбэх саҥаны биллилэр.
Сиинэ айылҕа пааркатын ыстаарсай инспектора Дария Павлова оҕолорго айылҕаны харыстыырга, сэрэхтээхтик сылдьарга олус интэриэһинэй лекцияны аахта. Арт-терапия саҥа көрүҥүн билиһиннэрдэ. Сиинэ үрэх таастарыгар дьэрэкээн ойуулары уруһуйдатта. Салгыы экспедиция Дьиикимдэ Эбэ алааһыгар «Солнышко» баазаҕа үлэлээтэ. Эбэ алааһа оҕолору олус дьикти айылҕа сэдэх көстүүтүнэн көрүстэ. Күн сардаҥалара сиргэ түһэн, күн дьиэлэнэ турарын түбэстибит. Чахчы да, Тэлэдьээк алааһа Үрдүкү Айыылар түһэр сирдэрэ буоларын оҕолор илэ харахтарынан көрөн, сөхтүлэр, махтайдылар.
Оҕолор салгыы алааска сырыттылар. Онно конфедералистар историяларын, оччотооҕу дьон дьылҕатын билистилэр. Борго үлэлээбит детдом дьиэтин тутууларын олохторун мээрэйдээн, салгыы чинчийэр үлэлэригэр материал хомуйдулар. Улуу суруйааччы дьоммут Семен, Софрон Даниловтар улааппыт дьиэлэрин таһыгар Семен Данилов хоһооннорун хас биирдии оҕо доргуччу аахта.
Атырдьах ыйын 19 күнүгэр оҕолор Хаҥалас улууһугар бастакы СӨ Президенэ Михаил Николаевка аналлаах музейга ыалдьыттаатылар. Ону таһынан, «Эллэйаада» экспедициятын оҕолорун кытары көрүстүбүт. Салайааччы Прокопий Ноговицын үөрэ-көтө көрсөн, бэйэлэрин коллекцияларын билиһиннэрэн, кэпсээ-ипсээн, оҕолор чиҥ билиини сомсон кэллилэр. Салгыы бииргэ алтыһарга, үлэлииргэ былааннаах кэллилэр.
Быйылгы экспедиция саҥа сонун арыйыылардаах буолла, олус интэриэһинэй материаллар хомуллан, оҕо чинчийэр үлэтигэр төһүү күүс буолуоҕа.
Айта Семенова, Мотрена Антонова «Сүмэ» лааҕыр салайааччылара